KURBAN BAYRAMINDA SAĞLIKLI BESLENME ÖNERİLERİ

Bayram kelimesi millî, dinî veya özel olarak önemi olan ve kutlanan günler anlamındadır. Kelime İran kökenli olup en eski Türkçe örneklerde badram olarak geçmektedir. Farsçada neşe, huzur, mutluluk, sessizlik manasını taşıyan kelime ne yazık ki artık günümüzde dört gün yerine birleştirilen diğer günlerle birlikte uzun tatil günlerine dönüşmektedir. Aile büyüklerini, akrabaları veya komşuları ziyaret etmek yerine aylar öncesinden tatil planları, hotel rezervasyonları yapılan bu özel günlerde yoğun iş hayatı, okul, geç yatma alışkanlıkları nedeniyle zaten bozuk olan beslenme düzeni daha çok dengesizleşmektedir. Ancak bayram da olsa beslenme düzeni ve dengeli beslenmek önemlidir. Özellikle metabolik hastalıkları olan bireyler, kalp ve şeker hastaları, tansiyonu ve mide rahatsızlıkları olan kişiler yeme içmelerine daha çok dikkat etmelidirler. Yapılan ikramlara hayır demesini bilmeli, ikram yapanların da çok ısrarcı olmamasında fayda vardır.

Beslenme düzeninin değiştiği bu günlerde sağlıklı sofralara oturmak oldukça zorudur. Özellikle et tüketiminin arttığı bu dört günlük dönemde tüketilen baklavalar, dolmalar da cabası… Kurban Bayramı’nda kurban etinin nasıl tüketileceği, sağlıklı ve dengeli beslenmeye ilişkin önerilere ve önemli uyarılara dikkat çekmek istiyorum.

*Güne kahvaltı yaparak başlamak son derece önemlidir ve kalkar kalkmaz ilk 1 saat içinde kahvaltınızı yapın. Kurban Bayramı’nda gün boyunca kırmızı et fazla tüketildiğinden dolayı mide ve bağırsak sağlığınızı korumak için kahvaltıda meyve, sebze gibi bitkisel kaynaklara ve tam buğday, çavdar ekmeği veya yulaf gibi kaliteli karbonhidratları tercih edebilirsiniz.

* Uzun süreli açlıklar, kan şekerini düşürüp, öğünlerde aşırı miktarda besin tüketimine neden olur. Bu nedenle bayram süresince tatil olmasına rağmen az az ve sık yemek yemek yerinde olacaktır. Ara öğünlerde meyve, süt ya da sütlü kahve tercih edebilirsiniz.

*Bayram ziyaretlerinde çay ve kahve tüketimi arttığı için sıvı alımı ihmal edilebilir. Günde yaklaşık 2 – 3 Litre su içmeye özen göstermelisiniz. Reflüye, kan şekerinin yükselmesine, hazımsızlığa sebep olabileceği için yemeklerde etin yanında gazlı içecekler ve hazır meyve suları yerine su ve ayran tercih edebilirsiniz.

*Hızlı yemek yemekten kaçınıp, yediklerinizi çok iyi çiğnemenizde fayda vardır. Kavurma ve kırmızı et öğle saatlerinde tercih edilmelidir. Etli yemeklerin yanında pirinç pilavı veya makarna yerine bulgur pilavı, ayran ya da cacık tercih edebilirsiniz.

*Yaz ayına denk gelen bu bayramda ağır hamur tatlıları yerine kalorisi daha düşük sütlü-meyve tatlılarını ve dondurmayı tercih edebilirsiniz.

*Bazen kurban kesildikten hemen sonra kavrularak yenilir. Ancak mide sağlığınız için biraz sabretmeniz gerekiyor, çünkü yeni kesilen etin sindirimi zordur. Eti mutlaka 1 gün dolapta dinlendirin. Eti pişirirken de dikkat etmek gerekiyor – iyi pişmemiş etlerde başta bağırsak parazitleri olmak üzere çeşitli bulaşıcı hastalıklarla karşı kaşıya kalabilirsiniz.

*Planını aylar öncesinde yaptığınız bayram tatilinde yiyip-içip oturmak yerine hafif yürüyüşler ile gününüzü hareketlendirebilirsiniz. Fiziksel aktivitenizi ne kadar artırırsanız o kadar sağlıklı bir bayram geçirebilir ayrıca kilo kontrolünüzü de sağlamış olursunuz. Günde en az 30-45 dakika tempolu yürüyüş yapın.

*Zengin protein kaynağı olan kırmızı etin demir, çinko ve B grubu vitamin kaynağı olduğunu hepimiz çok iyi biliyoruz, fakat sindirimi de son derece zor olan bu besinin doymuş yağ oranı da yüksektir. Bu da kolesterol ve trigliserid gibi kan yağlarının artmasına neden olduğu için özellikle diyabet, tansiyon, obezite, kalp damar ve benzeri kronik hastalığı olanlar et tüketirken ölçüye dikkat etmeliler.

*Kurban Bayramı süresince tüketeceğiniz etin miktarının yanı sıra pişirme tekniğine de dikkat etmek gerekiyor bu nedenle kızartma ve kavurma yerine, ızgara veya fırında pişirme yöntemleri daha doğru olur. Ayrıca etli yaptığınız yemeklere de ilave yağ eklememeniz ve etin kendi yağı ile yemeği pişirmeniz sağlıklı bir tercih olacaktır.

*Bayramda da yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat etmeli, her besin grubundan tüketmeye devam etmelisiniz. Dolayısıyla etin yanı sıra beslenmenizde süt, ekmek, sebze ve meyve grubuna da yer vererek sindirim sistemi bozukluklarını, halsizlik, yorgunluk gibi durumları engellemiş olursuz. Sebze ve meyvelerdeki C vitamini ette bulunan demirin vücutta kullanılabilirliğini artırır, bu yüzden etli yemeklerin yanında bol limonlu yeşil salata tercih edebilirsiniz.  

*Sadece Kurban Bayramı’nda değil her zaman beslenmelerine dikkat etmesi gerekenler bir diğer grup ta hipertansiyonu olan kişilerdir. Aşırı et tüketimi yanında aşırı tuz tüketiminden de kaçınmalılar. Etlerin içerisinde yeterli miktarda tuz bulunduğundan ayrıca tuzun eklenmesi tansiyon üzerinde olumsuz etkilere neden olur. Yemekleri pişirirken tuz eklememek veya sofrada tuzluk bulundurmamak tuzdan kaçınmak için iyi bir yöntemdir.  

*Bayramda beslenme kadar önemli olan diğer bir konu da etin nasıl saklandığıdır. Etler, kuşbaşı ve kıyma gibi küçük parçalara ayrılmalı ve tek pişirimlik olacak şekilde poşetlenerek derin dondurucuda saklanabilir. Buzdolabında -2^oC’de 1 – 2 hafta, derin dondurucuda ise -18^oC’de ortalama 6 ay muhafaza edebilirsiniz.

Sağlıklı ve mutlu bayramlar diliyorum…

dyt. Rucinan ERGÜN

(Edirne Diyet- sağlıklı yaşam merkezi)